Thông qua công tác kiểm sát bản án dân sự sơ thẩm số 11/2022/DS-ST ngày 18/11/2022 của TAND huyện Lộc Hà giải quyết vụ kiện “ Yêu cầu tuyên bố hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất vô hiệu ” giữa người khởi kiện là anh Lê Văn Lượng với người bị kiện là chị Phạm Thị Hoa, Phòng 9 VKSND tỉnh phát hiện vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng và nội dung giải quyết, cụ thể:

- Về tố tụng (thời hiệu khởi kiện): Bản án giải quyết vụ kiện nêu trên không nhận định về thời hiệu khởi kiện đối với yêu cầu tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu của nguyên đơn có còn hay không. Tại phần nhận định và Quyết định của Bản án, Tòa án chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, tuyên bố Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất vô hiệu do nhầm lẫn và không tuân thủ quy định pháp luật về hình thức. Tuy nhiên tài liệu, chứng cứ có tại hồ sơ vụ án phản ánh Toà án chưa thu thập tài liệu, chứng cứ để làm rõ được thời điểm bên nhận chuyển nhượng biết được giao dịch chuyển nhượng quyền sử dụng đất của mình bị nhầm lẫn, nên không có căn cứ để xác định nội dung yêu cầu khởi kiện của người khởi kiện còn hay không còn thời hiệu khởi kiện để làm căn cứ thụ lý giải quyết vụ án. Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất được xác lập ngày 4/10/2017, đến thời điểm nguyên đơn nộp đơn khởi kiện (15/4/2022), là hơn 4 năm, Tòa án cấp sơ thẩm tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu do không tuân thủ về hình thức là không đảm bảo quy định về thời hiệu.

Mặt khác, trong vụ án này, bên chuyển nhượng bà Phạm Thị Hoa, ông Nguyễn Xuân Bình thực hiện việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho anh Lê Văn Lượng, chị Phan Thị Nhân khi bà Hoa, ông Bình chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là trái với quy định tại điểm a khoản 1 Điều 188 Luật Đất đai năm 2013. Theo xác nhận của Cơ quan quản lý nhà nước về đất đai thì đối tượng của Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất là đất rừng sản xuất do UBND quản lý, nên giao dịch dân sự trên vô hiệu do vi phạm quy định tại Điều 123, 407, 408 Bộ luật Dân sự 2015. Việc Tòa án xác định hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất vô hiệu do nhầm lẫn là không chính xác, vi phạm quy định Điều 132 Bộ luật dân sự năm 2015; Điều 184, 185 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.

- Về nội dung giải quyết: Khi Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất vô hiệu, giải quyết hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015, nhưng Tòa án cấp sơ thẩm áp dụng các điều khoản của “Hợp đồng vay tài sản” để giải quyết hậu quả là chưa đúng quy định pháp luật và không đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho đương sự.

Do có vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng và nội dung giải quyết, ngày 16/12/2022, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành kháng nghị số 02/QĐ-VKS-DS đối với bản án sơ thẩm nói trên của Tòa án nhân dân huyện Lộc Hà theo hướng hủy bản án sơ thẩm, giao hồ sơ cho Tòa án cấp sơ thẩm xét xử lại vụ án theo thủ tục chung./.

Phòng 9