Qua công tác THQCT và KSXX phúc thẩm vụ án Trần Nhân Hải phạm tội Trộm cắp tài sản bị Tòa án cấp phúc thẩm xử hủy án để điều tra lại. Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tĩnh thấy cần rút kinh nghiệm để Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện nghiên cứu vận dụng trong quá trình giải quyết các vụ án hình sự.
Theo hồ sơ vụ án và bản án sơ thẩm thì vụ án có nội dung như sau:
Khoảng 19 giờ ngày 02/12/2014, Trần Nhân Hải, Trần Quý Hoàng, Nguyễn Đăng Tân và Võ Văn Thông cùng nhau lấy trộm của Trường Trung học cơ sở xã Mỹ Lộc, huyện Can Lộc 01 máy chiếu nhãn hiệu HPEC-3LCD rồi đưa về nhà Hoàng cất dấu. Do đã thỏa thuận trước với Trần Đình Điệp, ngày hôm sau Hải và Tân đưa máy chiếu đến nhà Trần Đình Điệp, Điệp liên hệ bán cho Trần Văn Tùng với giá 1.000.000 đồng, số tiền này cả bọn chia nhau sử dụng vào mục đích cá nhân. Quá trình điều tra Trần Nhân Hải khai nhận: từ tháng 12/2014 đến tháng 6/2015, Trần Nhân Hải đã 02 lần lấy trộm điện thoại di động, trong đó một lần thực hiện hành vi phạm tội cùng đồng bọn (lấy điện thoại SamSung TAB của anh Trần Đình Thạch trị giá 3.500.000 đồng), 01 lần Hải một mình lấy điện thoại Iphone 5S của chị Trần Thị Trà, trị giá 5.500.000 đồng.
Ngoài ra, Trần Nhân Hải và đồng bọn còn thực hiện 04 lần trộm cắp các khác tài sản có giá trị 1.300.000 đồng. Theo kết luận của Hội đồng định giá tài sản thì tổng giá trị tài sản mà Trần Nhân Hải và đồng bọn đã chiếm đoạt là 43.713.000 đồng.
Với hành vi phạm tội như trên, Cáo trạng số 22/CTr-KSĐT ngày 07/9/2015 của Viện kiểm sát nhân dân huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh đã truy tố Trần Nhân Hải về tội Trộm cắp tài sản, quy định tại khoản 1 điều 138 BLHS.
Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 28/2015/HSST ngày 30/9/2015 Tòa án nhân dân huyện Can Lộc đã áp dụng khoản 1 Điều 138; điểm o, p khoản 1 Điều 46; điểm g, i khoản 1 Điều 48 BLHS xử phạt Trần Nhân Hải 28 tháng tù về tội Trộm cắp tài sản.
Ngày 12/10/2015, bị cáo Trần Nhân Hải và người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan (ông Trần Nhân Hậu là bố của bị cáo Hải) kháng cáo toàn bộ bản án hình sự sơ thẩm, đề nghị hủy bản án sơ thẩm, giám định pháp y tâm thần đối với Trần Nhân Hải để xác định năng lực trách nhiệm hình sự của bị cáo.
Tại phiên tòa hình sự phúc thẩm, trên cơ sở đề nghị của đại diện Viện kiểm sát, xét thấy việc điều tra ở cấp sơ thẩm không đầy đủ mà cấp phúc thẩm không thể bổ sung được, Tòa án nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã quyết định hủy Bản án hình sự sơ thẩm số 28/2015/HSST ngày 30/9/2015 của Tòa án nhân dân huyện Can Lộc để điều tra lại (Bản án hình sự phúc thẩm số 06/2016/HSPT ngày 11/01/2016).
Vấn đề cần rút kinh nghiệm:
Quá trình điều tra, tại hồ sơ vụ án đã có các tài liệu xác minh bị cáo Trần Trần Nhân Hải có nhược điểm về thể chất như: Giấy xác nhận khuyết tật (số 18487 ngày 12/10/2013 của UBND xã Mỹ Lộc) xác nhận Trần Nhân Hải có Mức độ khuyết tật nặng; Quyết định trợ cấp bảo trợ xã hội tại cộng đồng (số 47/QĐ-UBND ngày 10/01/2013 của UBND huyện Can Lộc) phản ánh Trần Nhân Hải thuộc đối tượng tàn tật , được hưởng trợ cấp 180.000 đồng/tháng ; trạm y tế xã Mỹ Lộc xác nhận: Trần Nhân Hải bị thương tật và thiểu năng trí tuệ (do bác sỹ Nguyễn Thế Nghĩa, Trưởng trạm xã Mỹ Lộc ký ).
Tại đơn trình bày của ông Trần Nhân Hậu (bố bị cáo Hải) ngày 01/7/2015, cũng ghi rõ: Trần Nhân Hải sinh ra không bình thường, lúc 8 tuổi bị tai nạn phải cắt bỏ thận trái, đầu bị rách nhiều chỗ và từ đó đến nay không được ổn định (đơn được Ủy ban nhân dân xã Mỹ Lộc xác nhận có nội dung đúng như trình bày).
Đáng lưu ý là Bản án hình sự sơ thẩm số 28/2015/HSST ngày 30/9/2015 của Tòa án nhân dân huyện Can Lộc cũng nhận định: Trần Nhân Hải có nhược điểm về thể chất .
Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 11/01/2016, luật sư bào chữa cho bị cáo Trần Nhân Hải đã cung cấp tài liệu (Quyết định về việc chi trả chế độ trợ cấp bảo trợ xã hội số 2352 /QĐ-UBND ngày 31/12/2013 của UBND huyện Can Lộc) thể hiện Hải bị dạng khuyết tật trí tuệ , mức độ khuyết tật nặng , là đối tượng được hưởng trợ cấp bảo trợ xã hội .
Như vậy, trong quá trình điều tra đã có các tài liệu thể hiện bị cáo Trần Nhân Hải có nhược điểm về thể chất, do đó, việc trưng cầu cơ quan chuyên môn giám định pháp y về khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của Trần Nhân Hải là cần thiết. Nhưng các cơ quan tiến hành tố tụng cấp sơ thẩm không trưng cầu giám định pháp y đối với Trần Nhân Hải, để làm căn cứ xác định trách nhiệm hình sự là ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bị cáo Trần Nhân Hải.
Viện KSND tỉnh thông báo rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra và kiểm sát xét xử các vụ án hình sự của các đơn vị trong thời gian tới./.
Phan Thanh Hoa - Phòng 7