Thông qua công tác kiểm tra bản án giải quyết vụ án dân sự “Yêu cầu chia di sản thừa kế” giữa nguyên đơn ông Phan Đình Đức, trú tại khối phố 6, phường Nam Hà, thành phố Hà Tĩnh với bị đơn ông Phan Hồng Kỳ, trú tại khối phố 11, phường Bắc Hà, thành phố Hà Tĩnh do Tòa án thành phố Hà Tĩnh xét xử sơ thẩm, VKSND tỉnh nhận thấy trong quá trình giải quyết, Tòa án cấp sơ thẩm đã đánh giá tài liệu, chứng cứ không khách quan, toàn diện dẫn đến quyết định giải quyết tranh chấp không đúng, cụ thể:

Nội dung vụ án :

Cụ Phan Khoan và cụ Ngô Thị Bét có 02 người con đẻ là ông Phan Hồng Kỳ và Phan Đình Đức, 01 người con nuôi là bà Phan Thị Thuần. Năm 1989, cụ Ngô Thị Bét mất, năm 1995, cụ Phan Khoan mất, không để lại di chúc. Thửa đất số 288, tờ bản đồ số 2, bản đồ 299 ở thôn Đồng Xuân, xã Hộ Độ là tài sản của 2 cụ không có ai ở và được hàng xóm sử dụng trồng hoa màu. Năm 1997, thửa đất trên được UBND huyện Thạch Hà (cũ) cấp Giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất số 515525 mang tên cụ Phan Khoan. Năm 2017, ông Phan Hồng Kỳ tiến hành xây dựng nhà thờ và một số công trình trên đất. Ông Phan Đình Đức không đồng ý nên đã khởi kiện yêu cầu Tòa án huyện Lộc Hà chia thừa kế đối với diện tích đất còn lại sau khi trừ diện tích xây dựng nhà thờ (khoảng 400m2) và buộc ông Phan Hồng Kỳ phải chịu trách nhiệm tháo dỡ, di dời các công trình và tài sản trên đất.

Bị đơn ông Phan Hồng Kỳ cho rằng, nguồn gốc thửa đất số 288, tờ bản đồ số 2, bản đồ 299 ở thôn Đồng Xuân, xã Hộ Độ, huyện Lộc Hà là do tổ tiên để lại (từ thời Can của ông Kỳ), do cửa bác không có con trai nối dõi nên đón cụ Khoan về nuôi. Cụ Khoan sinh sống và thờ phụng tổ tiên trên thửa đất này. Năm 2016, con cháu thống nhất góp tiền xây nhà thờ, nhà lưu niệm và nhà tiếp khách, đến tháng 10/2017 thì hoàn thành. Ông Kỳ cho rằng, đây là đất hương hỏa của tổ tiên để lại, ông Phan Đình Đức không có quyền tranh chấp.

Những vấn đề cần rút kinh nghiệm

Trong vụ án này, tại đơn khởi kiện ngày 12/9/2018, nguyên đơn Phan Đình Đức trình bày: năm 2017, ông Phan Đình Đức và ông Phan Hồng Kỳ đã có sự bàn bạc bằng miệng về việc ông Đức đồng ý cho ông Kỳ xây dựng nhà thờ và các nhà sinh hoạt chung trên thửa đất do bố mẹ để lại ở thôn Đồng Xuân, xã Hộ Độ, huyện Lộc Hà, đổi lại, ông Kỳ sẽ cho ông Đức 01 mảnh đất khác ở thành phố Hà Tĩnh. Thời gian xây dựng nhà thờ kéo dài khoảng hơn 01 năm. Tuy nhiên, do ông Kỳ không thực hiện lời hứa nên ông Đức yêu cầu khởi kiện chia di sản thừa kế do bố mẹ để lại. Như vậy, việc ông Phan Hồng Kỳ xây dựng nhà thờ trên diện tích đất tranh chấp ông Phan Đình Đức đã biết và không có ý kiến phản đối.

Bản án sơ thẩm lại cho rằng ông Phan Hồng Kỳ tự ý xây dựng các công trình mà không được sự đồng ý của các đồng thừa kế là xây dựng trái phép nên không buộc ông Phan Đình Đức phải bồi thường số tiền 96.522.000 đồng được sở hữu cho ông Phan Hồng Kỳ (giá trị tài sản 33,3m tường rào, móng kè đá hộc và một số cây ăn quả) là không khách quan, chưa đánh giá toàn diện, đầy đủ tài liệu, chứng cứ trong vụ án; làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự.

Ngoài ra, bản án sơ thẩm quyết định giao cho ông Phan Đình Đức được quyền sử dụng hệ thống tường rào xây dài 33,3m là không chính xác. Theo sơ đồ (kèm theo bản án), từ mốc 1-8 dài 67m, trong đó, từ mốc 1-16 là phần tường rào nằm trên diện tích đất mà ông Phan Hồng Kỳ được chia, dài 33,7m. Như vậy, Tòa án cấp sơ thẩm đã quyết định cho ông Phan Đình Đức được sử dụng phần tường rào vượt quá là 33,7m, trong khi ông Phan Đình Đức được chia 33,3m. Quyết định này của Tòa án làm ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của ông Phan Hồng Kỳ và gây khó khăn cho công tác thi hành án khi bản án có hiệu lực pháp luật.

Do có những vi phạm về đánh giá chứng cứ nên cấp phúc thẩm phải sửa án. Vừa qua, VKSND tỉnh (Phòng 9) đã ban hành văn bản thông báo để Viện KSND các huyện, thị xã, thành phố biết, rút kinh nghiệm chung nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng công tác kiểm sát giải quyết các vụ, việc dân sự./.

Nguyễn Quỳnh Trang