Thông qua công tác kiểm sát bản án,Viện KSND huyện Lộc Hà phát hiện Bản án hình sự sơ thẩm số 15/2019/HSST ngày 10/7/2019 của Tòa án nhân dân huyện Lộc Hà, xét xử bị cáo Mai Xuân Tâm phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” có vi phạm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án. Cụ thể:

Mai Xuân Tâm nguyên là nhân viên của Công ty cổ phần xuất nhập khẩu tổng hợp và chuyển giao công nghệ Việt Nam VINAGIMEX.,JSC có chức năng hoạt động dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài. Giữa Mai Xuân Tâm và anh Nguyễn Văn Thịnh có mối quan hệ quen biết và hợp tác làm ăn với nhau trong lĩnh vực đưa người đi xuất khẩu lao động. Ngày 01/7/2017 Mai Xuân Tâm có quyết định thôi việc tại Công ty cổ phần xuất nhập khẩu tổng hợp và chuyển giao công nghệ Việt Nam VINAGIMEX.,JSC và không còn khả năng đưa người đi xuất khẩu lao động. Mặc dù đã có quyết định thôi việc nhưng do cần tiền để tiêu xài cá nhân nên thông qua người môi giới là anh Nguyễn Văn Thịnh (anh Thịnh không biết Tâm đã bị thôi việc và cũng không biết được mục đích của Tâm là lừa đảo chiếm đoạt tài sản) Mai Xuân Tâm đã gặp và giới thiệu với anh Nguyễn Xuân Lĩnh (trú tại thôn Hoa Thành, xã Thạch Kim, huyện Lộc Hà Tĩnh Hà Tĩnh) mình là giám đốc Công ty VINAGIMEX.,JSC và hứa sẽ làm các thủ tục để đưa anh Lĩnh đi xuất khẩu lao động làm thuyền viên đánh bắt biển gần bờ tại Hàn Quốc và được anh Lĩnh đồng ý làm thủ tục. Trong khoảng thời gian từ tháng 7/2017 đến tháng 9/2017 thông qua anh Thịnh, Tâm đã đưa ra các thông tin để anh Lĩnh làm hồ sơ, chuyển tiền và đã nhận của anh Lĩnh 03 lần với tổng số tiền 150.150.000 đồng. Sau khi nhận tiền, Mai Xuân Tâm không làm thủ tục đưa anh Lĩnh đi xuất khẩu lao động tại Hàn Quốc như đã hứa hẹn và cam kết mà chiếm đoạt số tiền nói trên để tiêu xài cá nhân. Đối với số tiền đặt cọc 15.000.000 đồng mà anh Nguyễn Văn Thịnh đã nhận của anh Nguyễn Xuân Lĩnh thì bị cáo Tâm không thừa nhận, nay anh Nguyễn Văn Thịnh đã hoàn trả cho chị Phạm Thị Nga (vợ anh Lĩnh) 7.000.000 đồng, còn lại 8.000.000 đồng chưa được bồi thường.

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 15/2019/HSST ngày 10/7/2019 của Tòa án nhân dân huyện Lộc Hà đã xét xử: Tuyên bố bị cáo Mai Xuân Tâm phạm tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, xử phạt bị cáo Mai Xuân Tâm 42 tháng tù, thời hạn tù tính từ ngày thi hành án. Về trách nhiệm dân sự: Áp dụng Điều 48 Bộ luật hình sự; Điều 122; 123; khoản 1, khoản 2 Điều 131; 584; 585; 589 Bộ luật dân sự, xử buộc: Anh Nguyễn Văn Thịnh phải hoàn trả cho anh Nguyễn Xuân Lĩnh số tiền còn thiếu 158.150.000 đồng; bị cáo Mai Xuân Tâm phải bồi thường cho Nguyễn Văn Thịnh số tiền 150.150.000 đồng. Về án phí: Áp khoản 2 Điều 135; khoản 2 Điều 136 Bộ luật tố tụng hình sự; điểm a, điểm c khoản 1 Điều 23; khoản 2, khoản 6 Điều 26 Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/12/2016 của Uỷ Ban Thường Vụ Quốc Hội và danh mục mức án phí, lệ phí toà án ban hành kèm theo, xử buộc: Bị cáo Mai Xuân Tâm phải nộp 200.000 đồng án phí hình sự sơ thẩm và 7.500.000 đồng án phí dân sự sơ thẩm; buộc anh Nguyễn Văn Thịnh phải nộp 7.900.000 đồng án phí dân sự sơ thẩm.

Xét thấy, bị cáo Mai Xuân Tâm đã dùng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt của anh Nguyễn Văn Lĩnh với tổng số tiền là 150.150.000 đồng để tiêu xài cá nhân. Vì vậy, bản án sơ thẩm xét xử bị cáo Mai Xuân Tâm về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, quy định tại điểm c khoản 2 Điều 174 Bộ luật hình sự là có căn cứ. Tuy nhiên, về phần trách nhiệm dân sự Tòa án nhân dân huyện Lộc Hà đã có sai lầm trong việc áp dụng pháp luật khi quyết định anh Nguyễn Văn Thịnh (là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan) phải bồi thường cho người bị hại, từ đó dẫn đến sai lầm về quyết định phần án phí dân sự sơ thẩm. Cụ thể:

Mặc dù anh Nguyễn Văn Thịnh là người trực tiếp nhận số tiền 158.150.000 đồng từ anh Nguyễn Xuân Lĩnh nhưng sau khi nhận tiền từ anh Lĩnh thì Nguyễn Văn Thịnh đã chuyển toàn bộ số tiền này cho Mai Xuân Tâm. Sau khi nhận tiền từ anh Thịnh, Mai Xuân Tâm đã chi tiêu cho mục đích cá nhân mà không thực hiện nội dung như đã cam kết và thỏa thuận với anh Lĩnh. Quá trình điều tra và tại phiên tòa sơ thẩm Mai Xuân Tâm thừa nhận đã nhận số tiền 158.150.000 đồng của anh Nguyễn Xuân Lĩnh. Trong vụ án này, bị cáo Mai Xuân Tâm thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản với lỗi cố ý, trực tiếp xâm phạm đến tài sản hợp pháp của người bị hại, gây thiệt hại cho người bị hại là anh Nguyễn Xuân Lĩnh với tổng số tiền là 150.150.000 đồng. Do đó, buộc bị cáo Mai Xuân Tâm phải chịu trách nhiệm bồi thường khoản tiền này cho người bị hại là anh Nguyễn Xuân Lĩnh. Còn anh Nguyễn Văn Thịnh chỉ là người môi giới, không được hưởng lợi ích gì từ việc làm môi giới của mình và cũng không có ý định chiếm đoạt tài sản của anh Nguyễn Xuân Lĩnh. Việc bị cáo Tâm dùng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của anh Nguyễn Xuân Lĩnh thì anh Thịnh hoàn toàn không biết và cũng không chấp sự thỏa thuận của bị cáo Tâm về việc bồi thường số tiền 150.150.000 đồng cho anh Thịnh. Vì vậy, Tòa án phải áp dụng Điều 48 Bộ luật hình sự; Điều 351; Điều 360; Điều 584; Điều 585; Điều 586; Điều 589 Bộ luật dân sự xử buộc bị cáo Mai Xuân Tâm phải bồi thường thiệt hại cho người bị hại là anh Nguyễn Xuân Lĩnh số tiền 150.150.000 đồng.

Từ việc quyết định sai về trách nhiệm bồi thường dân sự, Tòa án sơ thẩm đã buộc anh Nguyễn Văn Thịnh phải chịu án phí dân sự sơ thẩm là không đúng. Vì anh Nguyễn Văn Thịnh là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không có yêu cầu độc lập nên không có nghĩa vụ phải chịu án phí dân sự sơ thẩm. Hơn nữa, cùng một khoản tiền bồi thường là 150.150.000 đồng nhưng Tòa án sơ thẩm xử buộc bị cáo Mai Xuân Tâm phải nộp 7.500.000 đồng án phí dân sự sơ thẩm, buộc anh Nguyễn Văn Thịnh phải nộp 7.900.000 đồng án phí dân sự sơ thẩm là trái với quy định tại Điều 26 của Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/12/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc Hội.

Do có vi phạm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án, Viện KSND huyện Lộc Hà ban hành kháng nghị phúc thẩm số 325/QĐ-VKSLH ngày 25/7/2019 đối với Bản án hình sự sơ thẩm số 15/2019/HSST ngày 10/7/2019 của Tòa án nhân dân huyện Lộc Hà, đề nghị Tòa án nhân dân tỉnh Hà Tĩnh xét xử phúc thẩm vụ án theo hướng:

Sửa phần trách nhiệm dân sự, buộc bị cáo Mai Xuân Tâm phải bồi thường cho người bị hại Nguyễn Xuân Lĩnh số tiền 150.150.000 đồng; buộc anh Nguyễn Văn Thịnh phải bồi thường cho anh Nguyễn Xuân Lĩnh số tiền 8.000.000 đồng.. Sửa phần án phí dân sự sơ thẩm, buộc bị cáo và người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan phải chịu án phí dân sự sơ thẩm theo quy định của pháp luật./.

Văn Hải - Hương Giang