Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 10 ngày 27/11/2015 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2016. Đây được coi là một trong những công cụ sắc bén và hữu hiệu, giúp cho các cơ quan tiến hành tố tụng trong việc xử lý tội phạm đảm bảo kịp thời, chính xác.

Ngay sau khi Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 ra đời, thực hiện Chỉ thị số 03/CT-VKSTC ngày 12/01/2016 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Bộ luật tố tụng hình sự trong ngành Kiểm sát Hà Tĩnh. Theo đó, nhiệm vụ trọng tâm, cần được ưu tiên tập trung chỉ đạo, thực hiện là: tổ chức quán triệt cho toàn thể công chức, Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân hai cấp nắm vững đầy đủ, sâu sắc nội dung Bộ luật tố tụng hình sự 2015. Bên cạnh tham gia đầy đủ các Hội nghị thông báo nhanh nội dung các Bộ luật, Luật, Nghị quyết được Quốc hội Khóa XIII thông qua, Hội nghị tập huấn (trực tuyến) do Viện kiểm sát nhân dân tối cao tổ chức, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã phân công phòng nghiệp vụ chủ động nghiên cứu, xây dựng chuyên đề và tổ chức 5 cuộc tập huấn về triển khai thi hành Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015. Ngoài ra, thông qua các Hội nghị giao ban quý, Lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân hai cấp luôn lồng ghép công tác phổ biến, quán triệt các quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, đặc biệt là các quy định mới cho cán bộ, Kiểm sát viên trong đơn vị để kịp thời cập nhật kiến thức, nắm vững và áp dụng các quy định của Bộ luật tố tụng hình sự trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của ngành, của đơn vị.

Ban cán sự đảng, Đảng ủy, Lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tỉnh tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo việc kiện toàn tổ chức bộ máy các đơn vị Viện kiểm sát nhân dân hai cấp, quan tâm sắp xếp, điều động Kiểm sát viên, Kiểm tra viên, công chức để bố trí cho lĩnh vực công tác Thực hành quyền công tố, kiểm sát giải quyết án hình sự. Ngoài ra, các đơn vị Viện kiểm sát nhân dân hai cấp chủ động phối hợp với các cơ quan hữu quan sửa đổi, bổ sung hoặc xây dựng mới các Quy chế phối hợp trong công tác giải quyết án hình sự; phối hợp tuyên truyền, phổ biến quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân trong Bộ luật tố tụng hình sự 2015.

Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 ra đời đã được hơn 4 năm và đã được thi hành hơn 2 năm. So với Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 tăng thêm 164 điều, bổ sung 176 điều mới, sửa đổi 317 điều, giữ nguyên 17 điều, bãi bỏ 26 điều. Trong đó, có nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát. Thực hiện quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, trong những năm qua, Viện kiểm sát nhân dân Hà Tĩnh đã không ngừng đổi mới các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, đảm bảo các hoạt động tố tụng của các cơ quan tiến hành tố tụng đúng quy định của pháp luật, góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.

Nhìn chung, qua 2 năm triển khai thi hành Bộ luật Tố tụng hình sự, ngành Kiểm sát Hà Tĩnh đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Nhận thức của cán bộ, công chức, người lao động trong Ngành về vai trò, ý nghĩa của Bộ luật Tố tụng hình sự, ý thức trách nhiệm trong việc thi hành Bộ luật tố tụng hình sự được nâng cao. Nghiên cứu những quy định mới về vai trò, trách nhiệm của VKSND trong Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, mỗi cán bộ, Kiểm sát viên ngành Kiểm sát Hà Tĩnh đều xác định được vị trí, vai trò của mình, từ đó đề ra các biện pháp, cách thức để thực hiện đảm bảo chức năng, nhiệm vụ; công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động điều tra, truy tố, xét xử của các đơn vị VKSND hai cấp có nhiều chuyển biến tích cực; bộ máy VKSND hai cấp từng bước được kiện toàn; lực lượng cán bộ nghiệp vụ được bổ sung; trình độ chuyên môn nghiệp vụ và lý luận chính trị của cán bộ, công chức trong toàn ngành được nâng cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tiến trình cải cách tư pháp.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thi hành Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 vẫn còn một số khó khăn, hạn chế, như: Các văn bản hướng dẫn thi hành Bộ luật Tố tụng hình sự của Liên ngành cấp trên chưa kịp thời, thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn đặt ra, chủ yếu vẫn áp dụng tinh thần của các văn bản hướng dẫn trước đây. Mặt khác, việc tổ chức các lớp bồi dưỡng chuyên sâu, các đợt tập huấn nghiệp vụ còn ít dẫn tới khi áp dụng các quy định vào thực tiễn còn gặp phải những cách hiểu, cách vận dụng thiếu thống nhất. Bên cạnh đó, điều kiện vật chất, phương tiện kỹ thuật của các cơ quan tiến hành tố tụng, nhất là ngành Kiểm sát hiện nay chưa đáp ứng được với nhiệm vụ theo quy định, như: trang bị thiết bị phục vụ việc ghi âm, ghi hình có âm thanh để phục vụ trong các buổi phúc cung, hỏi cung, việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm trực tuyến…. còn thiếu, chưa đáp ứng yêu cầu. Chế độ đãi ngộ đối với những người trực tiếp thực thi những quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự như Kiểm sát viên, Kiểm tra viên, Chuyên viên còn hạn chế... Công tác phối hợp giữa các cơ quan ban ngành đã được tăng cường nhưng có việc, có lúc còn chưa kịp thời. Trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, cán bộ, Kiểm sát viên còn để xẩy ra sai sót, hiệu quả công tác chưa cao.

Trong thời gian tới, dưới sự tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường và hội nhập Quốc tế, dự báo tình hình tội phạm trên địa bàn và trong nước sẽ tiếp tục có diễn biến phức tạp, xuất hiện nhiều ổ nhóm tội phạm liên tỉnh, sử dụng khoa học công nghệ cao để phạm tội, thủ đoạn ngày càng tinh vi, tính chất hành vi ngày càng liều lĩnh, manh động nên việc phát hiện, điều tra và xử lý tội phạm của các cơ quan chức năng sẽ gặp không ít khó khăn. VKSND hai cấp tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục khó khăn, hạn chế để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của ngành theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, xử lý nghiêm minh, kịp thời các loại tội phạm nhằm giáo dục, răn đe và phòng ngừa chung, góp phần giữ vững ổn định chính trị, phục vụ phát triển kinh tế của địa phương.

Nguyễn Thị Quỳnh Trang