Công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm trong những năm qua đã được ngành Kiểm sát nhân dân luôn quan tâm, chỉ đạo yêu cầu nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, coi đây là một khâu công tác mang tính đột phá của Ngành. Nhận thức được tầm quan trọng của khâu công tác này, Lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) huyện Cẩm Xuyên thường xuyên quan tâm, chỉ đạo cán bộ, công chức nghiệp vụ trong đơn vị thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015; Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014; Thông tư liên tịch số 01/2017/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNN&PTNT-VKSNDTC ngày 29/12/2017 của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, VKSND tối cao quy định việc phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong việc thực hiện một số quy định của BLTTHS năm 2015 về tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; Quy chế tạm thời về công tác THQCT, kiểm sát việc tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố (ban hành kèm theo Quyết định số 169/QĐ-VKSTC ngày 02/5/2018 của Viện trưởng VKSND tối cao) và các văn bản hướng dẫn của Ngành cấp trên liên quan đến khâu công tác này.

Vì vậy, trong những năm vừa qua, đặc biệt là từ khi Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 chính thức có hiệu lực (từ 01/01/2018 đến nay), công tác nắm tình hình tội phạm, kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố tại đơn vị đã đạt được một số kết quả bước đầu, cụ thể: Trong 02 năm (2018 và 2019), đơn vị đã thụ lý kiểm sát 149 tin; đã giải quyết 145/149 tin (đạt 97,3%), trong đó: khởi tố 110 tin, không khởi tố 30 tin, tạm đình chỉ 05 tin, lưu hạ giải quyết 04 tin; không có tin báo quá hạn giải quyết. Trong thời gian nói trên, đơn vị đã trực tiếp tiến hành 108 lượt nắm tình hình tiếp nhận, xử lý tin báo tội phạm tại Công an 27 xã, thị trấn trên địa bàn (mỗi năm 02 lượt/01 đơn vị cấp xã, đạt 100% chỉ tiêu hàng năm). Thông qua hoạt động này, Viện kiểm sát đã ban hành 04 yêu cầu Cơ quan điều tra công an huyện Cẩm Xuyên báo cáo kết quả xử lý các vụ việc có dấu hiệu tội phạm (Mỗi năm ban hành 02 bản yêu cầu). Qua công tác kiểm sát, Viện kiểm sát phát hiện các vi phạm, bỏ lọt tội phạm của Cơ quan điều tra, đã ban hành văn bản yêu cầu khởi tố đối với 08 vụ án, 09 bị can; ban hành 01 Quyết định hủy bỏ quyết định không khởi tố của Cơ quan điều tra, đồng thời ban hành 01 quyết định khởi tố vụ án về tội “ Vi phạm quy định về tham gia GTĐB’’ chuyển Cơ quan CSĐT Công an huyện Cẩm Xuyên yêu cầu điều tra để phòng chống bỏ lọt tội phạm và người phạm tội. Hàng năm, đơn vị đều tiến hành trực tiếp kiểm sát việc tiếp nhận, thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm tại Cơ quan điều tra Công an huyện Cẩm Xuyên; kết quả đã phát hiện vi phạm, ban hành kết luận, kiến nghị yêu cầu khắc phục và đã được Cơ quan điều tra Công an huyện Cẩm Xuyên chấp nhận kiến nghị của Viện kiểm sát.

Để thực hiện có hiệu quả và nâng cao hơn nữa chất lượng công tác nắm tình hình tội phạm, kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố trên địa bàn huyện Cẩm Xuyên, đơn vị đã quán triệt toàn thể cán bộ, công chức nghiệp vụ thực hiện tốt một số giải pháp sau đây:

1. Tăng cường việc nắm tố giác, tin báo về tội phạm xảy ra trên địa bàn:

1.1. Xây dựng kế hoạch nắm tình hình thụ lý, xử lý các tin báo tội phạm của Công an các xã, thị trấn để phát hiện tin báo tội phạm bị bỏ lọt và ban hành yêu cầu giải quyết đối với Cơ quan điều tra:

Uỷ ban nhân dân cấp xã là nơi quản lý ban đầu các vi phạm, tội phạm xảy ra, nên nguồn thông tin này có ý nghĩa hết sức quan trọng. Việc tiếp cận ngay từ ban đầu sẽ nắm bắt được các nguồn chứng cứ phát sinh, không bị mất mát, hư hỏng gây khó khăn cho công tác điều tra, xử lý vụ án sau này. Ngay từ đầu năm công tác, đơn vị đều ban hành công văn gửi đồng chí Trưởng Công an các xã, thị trấn trên địa bàn đề nghị phối hợp trong công tác tiếp nhận, xử lý các vụ việc có dấu hiệu tội phạm xảy ra trên địa bàn, yêu cầu Ban công an các xã, thị trấn cung cấp số liệu hàng tháng vào ngày đầu tháng của tháng tiếp theo. Hàng năm, đơn vị luôn chủ động xây dựng kế hoạch tiến hành xác minh, rà soát, nắm, quản lý các tình hình, tin báo tội phạm của 27 UBND cấp  xã (kể từ ngày 01/02/2020 đến nay sáp nhập lại còn 23 xã, thị trấn). Qua trực tiếp nắm tình hình, đơn vị đã phát hiện nhiều tình hình vi phạm có dấu hiệu hình sự, sau khi xác minh tin báo, đơn vị đã làm văn bản yêu cầu Cơ quan điều tra cung cấp hồ sơ, xác minh làm rõ để xử lý kịp thời tránh bỏ lọt tội phạm (từ đầu năm 2018 đến nay đã ban hành 04 văn bản yêu cầu). Việc làm này tạo sự chủ động của Viện kiểm sát, tránh phụ thuộc vào kết quả thụ lý giải quyết của Cơ quan điều tra.

1.2. Nắm tố giác, tin báo về tội phạm tại Cơ quan điều tra, và các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra:

Hàng tuần đơn vị cử cán bộ, kiểm sát viên trực tiếp đến Cơ quan điều tra và các Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra để nắm đầy đủ các vụ việc vi phạm pháp luật mà Cơ quan điều tra và các Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra tiếp nhận, giải quyết, để thống nhất phân loại các vụ việc có dấu hiệu tội phạm đưa vào quản lý tin báo tội phạm. Đơn vị đã xây dựng quy chế phối hợp liên ngành trong công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, hiện đang lấy ý kiến góp ý các cơ quan có liên quan (như Công an huyện, hạt Kiểm lâm huyện, Đồn biên phòng Thiên Cầm) để tổ chức ký kết và thống nhất thực hiện.

1.3. Nắm tin báo tội phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng:

Đơn vị đã phân công cán bộ, kiểm sát viên thường xuyên và kịp thời nắm các tình hình vi phạm, tội phạm các tin tức liên quan đến tình hình trật tự, trị an trên các Báo viết, báo điện tử, mạng xã hội, qua thông tin tiếp công dân và phản ánh của quần chúng nhân dân... Khi có các tình hình vi phạm tội phạm phản ánh trên phương tiện đại chúng thì trực tiếp làm việc với Cơ quan điều tra, yêu cầu cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến vụ việc, nghiên cứu báo cáo lãnh đạo đơn vị kịp thời để chỉ đạo. Trường hợp nếu có dấu hiệu tội phạm yêu cầu xác minh, đưa vào tin báo để theo dõi giải quyết theo quy định của pháp luật.

2. Tăng cường công tác kiểm sát việc tiếp nhận, quản lý, phân loại nguồn tin về tội phạm:

Để thực hiện tốt nội dung này, VKSND huyện Cẩm Xuyên luôn chú trọng tăng cường công tác kiểm sát việc tiếp nhận, xử lý tin báo đảm bảo việc tiếp nhận phải đúng trình tự, thủ tục, chuyển tin cho cơ quan có thẩm quyền giải quyết, thông báo bằng văn bản cho Viện kiểm sát; kịp thời chấn chỉnh, kiến nghị kiểm điểm rút kinh nghiệm những vi phạm, thiếu sót trong công tác tiếp nhận tin. Thực tiễn tại địa bàn huyện Cẩm Xuyên cho thấy nguồn tin tập trung chủ yếu, cơ bản là ở đầu mối Cơ quan điều tra. Vì vậy, VKSND huyện Cẩm Xuyên luôn phối hợp chặt chẽ với Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Cẩm Xuyên trong công tác phân loại tin, nếu xác định là tố giác, tin báo về tội phạm thì làm các thủ tục thụ lý, phân công để xác minh giải quyết theo quy định; nếu không phải là tố giác, tin báo về tội phạm thì chuyển cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo quy định của pháp luật, tránh việc giải quyết không đúng thẩm quyền, thụ lý tràn lan gây tốn kém, lãng phí về nhân lực.

Đối với các vụ tai nạn giao thông gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng; các vụ chết người chưa rõ nguyên nhân thì Lãnh đạo Viện trực tiếp cùng với Kiểm sát viên tham gia kiểm sát khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi để phân loại ngay từ đầu. Nếu có dấu hiệu tội phạm thì ngoài việc khám nghiệm hiện trường, yêu cầu Cơ quan điều tra lấy lời khai nhân chứng ngay trong khi khám nghiệm, tránh tình trạng không xác định được nhân chứng.

3. Tăng cường Kiểm sát việc lập hồ sơ giải quyết nguồn tin về tội phạm của C ơ quan điều tra:

Sau khi phân loại ban đầu, trong quá trình xác minh, giải quyết, cơ quan điều tra tiến hành nhiều hoạt động tố tụng như khám nghiệm hiện trường; khám nghiệm tử thi; trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản; thu thập thông tin, tài liệu, đồ vật từ cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Điều tra viên được phân công có trách nhiệm lập hồ sơ giải quyết nguồn tin về tội phạm. Do đó, Viện kiểm sát phải kiểm sát chặt chẽ hoạt động tố tụng này nhằm đảm bảo đúng trình tự, thủ tục tố tụng, trong đó đặc biệt chú trọng việc trao đổi, chuyển tài liệu, chứng cứ mà cơ quan điều tra thu thập được cho Viện kiểm sát.

Để thực hiện tốt nội dung này, thông qua các cuộc họp giao ban liên ngành, Lãnh đạo Viện thường xuyên quán triệt, nhắc nhở các ĐTV, KSV được phân công thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm thực hiện nghiêm quy định tại Khoản 5 Điều 88 BLTTHS năm 2015 về việc chuyển tài liệu, chứng cứ mà cơ quan điều tra thu thập được cho Viện kiểm sát theo đúng quy định.

4. Kiểm sát chặt chẽ thời hạn và quyết định giải quyết nguồn tin về tội phạm:

Để thực hiện có hiệu quả việc kiểm sát thời hạn giải quyết nguồn tin về tội phạm (được quy định tại khoản 1 Điều 147 BLTTHS năm 2015, Điều 11 Thông tư liên tịch số 01/2017), Lãnh đạo đơn vị đã yêu cầu các Kiểm sát viên phải phối hợp chặt chẽ với Điều tra viên được phân công cùng trao đổi, đánh giá, thống nhất, sau đó báo cáo Lãnh đạo Cơ quan điều tra, Lãnh đạo Viện kiểm sát trước khi ra quyết định. Đối với các vụ việc phức tạp, khó đánh giá về chứng cứ, vụ việc dư luận xã hội quan tâm thì liên ngành tố tụng huyện Cẩm Xuyên (Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án) phải tổ chức họp liên ngành để trao đổi, thống nhất; trường hợp cần thiết phải thỉnh thị Lãnh đạo liên ngành cấp trên xin ý kiến chỉ đạo giải quyết.

Trong thời gian vừa qua, VKSND huyện Cẩm Xuyên đã kiểm sát 100% các quyết định khởi tố, không khởi tố vụ án hình sự của Cơ quan điều tra, đảm bảo việc khởi tố, không khởi tố vụ án có căn cứ, đúng pháp luật, không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội. Quá trình kiểm sát, Kiểm sát viên đều có báo cáo đề xuất đường lối giải quyết tin báo để Lãnh đạo viện cho ý kiến để có căn cứ phối hợp với cơ quan điều tra xử lý tin báo tội phạm đúng quy định của pháp luật.

5. Tăng cường công tố trong giải quyết nguồn tin về tội phạm, kịp thời thực hiện yêu cầu khởi tố vụ án, khởi tố bị can :

Để thực hiện tốt chức năng công tố trong giải quyết nguồn tin về tội phạm, yêu cầu Kiểm sát viên phải nêu cao tinh thần tự giác học tập nâng cao trình độ lý luận, chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng đề ra yêu cầu, xác minh và yếu tố quan trọng hơn cả là phải nghiên cứu kỹ hồ sơ, tài liệu thu thập được, đề ra yêu cầu hoặc  yêu cầu bổ sung khi phát sinh tình tiết mới để sát với nội dung vụ việc, đảm bảo việc xác minh thu thập tài liệu, chứng cứ kịp thời, đầy đủ, khách quan, toàn diện để ra quyết định giải quyết có căn cứ, đúng quy định. Từ đầu năm 2018 đến nay, VKSND huyện Cẩm Xuyên đã ban hành văn bản yêu cầu khởi tố đối với 08 vụ án,  09 bị can; ban hành 01 Quyết định Hủy bỏ quyết định không khởi tố của Cơ quan điều tra để phòng chống bỏ lọt tội phạm; ban hành 01 Quyết định Khởi tố vụ án về tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ’’, chuyển Cơ quan CSĐT Công an huyện Cẩm Xuyên để điều tra, xử lý.

Ngoài ra, qua công tác nắm tình hình tội phạm, kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; công tác thực hành quyền công tố kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử các vụ án Hình sự trên địa bàn huyện Cẩm Xuyên, đơn vị đã tổng hợp để ban hành nhiều Kiến nghị phòng ngừa giúp chính quyền địa phương ngăn chặn, hạn chế tình trạng vi phạm, tội phạm trên địa bàn có hiệu quả, được cấp uỷ Đảng, chính quyền địa phương ghi nhận, đánh giá cao. Trong thời gian từ đầu năm 2018 đến nay, đơn vị đã ban hành 05 kiến nghị phòng ngừa vi phạm, tội phạm trên các lĩnh vực: tội phạm trộm cắp tài sản; tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản ; tội phạm cố ý gây thương tích, tội phạm về ma túy, tình trạng phụ nữ phạm tội…v.v.

Trên đây là một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác nắm tình hình tội phạm, kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố tại VKSND huyện Cẩm Xuyên, đơn vị xin chia sẻ và mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm, chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ của Ngành cấp trên cũng như ý kiến đóng góp của các đơn vị bạn để chúng tôi học tập, rút kinh nghiệm nhằm thực hiện tốt hơn, hiệu quả hơn khâu công tác này trong thời gian tới./.

Anh Quý - VKSND huyện Cẩm Xuyên